منظور از FTP در اينترنت چيست ؟ | شرکت طراحي سايت بهپردازن
در گستره وسیع و همواره در حال تحول اینترنت، انتقال اطلاعات و فایلها یکی از اساسیترین نیازها بوده و هست. از همان روزهای اولیه شکلگیری شبکههای کامپیوتری تا به امروز، پروتکلهای مختلفی برای پاسخ به این نیاز توسعه یافتهاند. در میان این پروتکلها، FTP یا File Transfer Protocol، یکی از قدیمیترین و در عین حال شناختهشدهترین روشها برای جابجایی فایل بین دو سیستم در شبکه است. شاید در دنیای امروز که روشهای ابری و رابطهای گرافیکی سادهسازی شده رواج بیشتری یافتهاند، کمتر نام FTP را بشنوید یا مستقیماً از آن استفاده کنید، اما درک عملکرد و جایگاه تاریخی آن برای هر کسی که با دنیای وب یا مدیریت سرور سروکار دارد، همچنان ارزشمند است.
در این مقاله جامع، قصد داریم به کالبدشکافی FTP بپردازیم. از تعریف و تاریخچه آن گرفته تا نحوه عملکرد فنی، اجزا، دستورات، مسائل امنیتی و مقایسه با پروتکلهای مدرنتر مانند FTPS و SFTP، همه و همه مورد بحث قرار خواهند گرفت. هدف ما ارائه یک درک عمیق از این پروتکل و روشن کردن نقش آن در گذشته و حال دنیای اینترنت است.
FTP مخفف عبارت File Transfer Protocol به معنی "پروتکل انتقال فایل" است. همانطور که از نامش پیداست، هدف اصلی این پروتکل، فراهم کردن راهکاری استاندارد برای انتقال فایلها بین دو کامپیوتر متصل به شبکه TCP/IP (مانند اینترنت) است. FTP از مدل کلاینت-سرور (Client-Server) پیروی میکند. یک سرور FTP بر روی کامپیوتری نصب و اجرا میشود که حاوی فایلهایی است که قرار است به اشتراک گذاشته شوند. یک کلاینت FTP نرمافزاری است که بر روی کامپیوتر کاربر نهایی (کسی که میخواهد فایلها را ارسال یا دریافت کند) اجرا میشود و با سرور FTP ارتباط برقرار میکند.
از طریق نرمافزار کلاینت FTP، کاربر میتواند به سرور متصل شده، لیست دایرکتوریها و فایلهای موجود بر روی سرور را مشاهده کند، فایلها را از سرور دانلود کند، فایلها را به سرور آپلود کند، دایرکتوری ایجاد یا حذف کند و نام فایلها را تغییر دهد.
FTP یکی از قدیمیترین پروتکلهای لایه کاربرد در اینترنت محسوب میشود. اولین مشخصات این پروتکل در سال ۱۹۷۱ (یعنی پیش از ظهور TCP/IP و در دوران شبکه آرپانت - ARPANET) در قالب RFC 114 منتشر شد و بعدها با تکامل شبکه، در سال ۱۹۸۰ با RFC 765 و سپس در سال ۱۹۸۵ با RFC 959 که همچنان به عنوان استاندارد پایه FTP شناخته میشود، بهروزرسانی شد.
در زمان خود، FTP راهکاری انقلابی برای جابجایی فایل بین سیستمهای ناهمگون با سیستمعاملها و ساختارهای فایل متفاوت بود. پیش از آن، انتقال فایل فرآیندی بسیار دشوار و نیازمند راهحلهای سفارشی برای هر نوع سیستم بود. FTP با ارائه یک استاندارد واحد، این فرآیند را سادهسازی و امکانپذیر کرد و به یکی از ابزارهای کلیدی برای اشتراکگذاری نرمافزار، اسناد و دادهها در روزهای اولیه اینترنت تبدیل شد. نقش FTP در انتشار اطلاعات و تسهیل همکاری در جامعه دانشگاهی و تحقیقاتی که کاربران اولیه اینترنت بودند، بسیار پررنگ بود.
یکی از ویژگیهای متمایز FTP، استفاده از دو کانال ارتباطی جداگانه بین کلاینت و سرور برای انجام یک عملیات انتقال فایل است:
کانال کنترل (Control Connection): این کانال بر روی پورت استاندارد ۲۱ (به صورت پیشفرض) برقرار میشود و وظیفه آن ارسال دستورات FTP از کلاینت به سرور و دریافت پاسخهای سرور است. این دستورات شامل ورود به سیستم (Login)، تغییر دایرکتوری (Change Directory)، درخواست لیست فایلها (List Files)، ارسال دستورات مربوط به شروع انتقال فایل و... میشود. این کانال در طول کل جلسه FTP باز میماند. دادههای ارسالی در این کانال (شامل نام کاربری و رمز عبور در صورت احراز هویت) به صورت متنی و بدون رمزنگاری ارسال میشوند، که یکی از نقاط ضعف امنیتی FTP کلاسیک است.
کانال داده (Data Connection): این کانال برای انتقال واقعی دادههای فایل (آپلود یا دانلود) استفاده میشود. برخلاف کانال کنترل که روی پورت ثابت ۲۱ است، پورت مورد استفاده برای کانال داده میتواند متفاوت باشد و نحوه برقراری آن به حالتی بستگی دارد که FTP در آن کار میکند: Active یا Passive.
تفکیک کانال کنترل و داده در FTP طراحی منحصر به فردی بود، اما پیچیدگیهایی (مخصوصاً در ارتباط با فایروالها) نیز به همراه داشت که در پروتکلهای جایگزین مانند SFTP برطرف شده است.
همانطور که اشاره شد، FTP از دو پورت استاندارد استفاده میکند:
برای استفاده از FTP، شما به نرمافزارهای کلاینت و سرور نیاز دارید:
FTP دو روش اصلی برای احراز هویت و دسترسی به فایلها ارائه میدهد:
با وجود رواج کلاینتهای گرافیکی، درک دستورات اصلی FTP مفید است، به خصوص برای عیبیابی یا استفاده در اسکریپتها. این دستورات از طریق کانال کنترل بین کلاینت و سرور رد و بدل میشوند:
open [hostname]
یا connect [hostname]
: اتصال به سرور FTP مشخص شده.user [username]
: ارسال نام کاربری برای احراز هویت.pass [password]
: ارسال رمز عبور برای احراز هویت. (توجه داشته باشید که در FTP کلاسیک، این دستور رمز عبور را به صورت متن آشکار ارسال میکند).ls
یا dir
: نمایش لیست فایلها و دایرکتوریهای موجود در مسیر فعلی سرور.cd [directory_name]
: تغییر دایرکتوری فعلی روی سرور.lcd [directory_name]
: تغییر دایرکتوری فعلی روی کامپیوتر محلی کلاینت.get [remote_file] [local_file]
: دانلود فایل مشخص شده از سرور به کامپیوتر محلی.put [local_file] [remote_file]
: آپلود فایل مشخص شده از کامپیوتر محلی به سرور.mget [file1] [file2] ...
: دانلود چند فایل به صورت همزمان (Multiple Get).mput [file1] [file2] ...
: آپلود چند فایل به صورت همزمان (Multiple Put).delete [file_name]
: حذف فایل مشخص شده روی سرور.mkdir [directory_name]
: ایجاد دایرکتوری جدید روی سرور.rmdir [directory_name]
: حذف دایرکتوری خالی روی سرور.binary
: تنظیم نوع انتقال فایل به حالت باینری (مناسب برای فایلهای غیرمتنی مانند تصاویر، نرمافزار).ascii
: تنظیم نوع انتقال فایل به حالت اسکی (مناسب برای فایلهای متنی).status
: نمایش وضعیت فعلی اتصال و تنظیمات FTP.help
یا ?
: نمایش لیست دستورات موجود.bye
یا quit
: قطع اتصال از سرور FTP و خروج از برنامه کلاینت.یکی از کاربردهای اصلی و رایج FTP، به خصوص برای توسعهدهندگان وب و مدیران وب سایتهای کوچک و متوسط، در ارتباط با هاستینگ وب است. هنگامی که شما فضایی را بر روی یک سرور وب برای میزبانی وب سایت خود اجاره میکنید (که به آن هاستینگ میگویند)، ارائهدهنده خدمات هاستینگ معمولاً دسترسی FTP را برای شما فراهم میکند.
این دسترسی به شما امکان میدهد تا با استفاده از یک کلاینت FTP، به فضای میزبانی خود متصل شوید. دایرکتوری اصلی که فایلهای وب سایت شما باید در آن قرار گیرند، معمولاً با نامهایی مانند public_html
، www
یا httpdocs
مشخص میشود. شما با استفاده از FTP میتوانید:
این فرآیند آپلود و مدیریت فایلها یکی از مراحل حیاتی در راهاندازی و بهروزرسانی یک وب سایت است. وقتی با یک شرکت طراحی سایت همکاری میکنید، معمولاً آنها این فرآیند را برای شما انجام میدهند و فایلهای وب سایت طراحی شده را با استفاده از FTP یا روشهای امنتر (که در ادامه به آنها اشاره میشود) بر روی هاست شما مستقر میکنند. همکاری با یک شرکت طراحی سایت مجرب، به خصوص بهترین شرکت طراحی سایت که به اصول فنی و امنیتی اشراف داشته باشد، میتواند خیال شما را از بابت صحیح و امن بودن فرآیند استقرار و مدیریت فایلهای سایت راحت کند. در برآورد قیمت طراحی سایت و جزئیات هزینه طراحی سایت، معمولاً هزینههای مربوط به هاستینگ و دسترسیهای لازم نیز در نظر گرفته میشود و درک این جزئیات فنی میتواند به شما در ارزیابی دقیقتر هزینه طراحی سایت کمک کند. همکاری با متخصصان از مجموعههایی مانند بهپردازان میتواند اطمینان حاصل کند که جزئیات فنی مربوط به انتقال فایل و امنیت آن به درستی مدیریت میشود.
با وجود کاربرد گسترده FTP در گذشته، بزرگترین و مهمترین نقطه ضعف آن، نبود امنیت کافی است. در FTP کلاسیک:
این مشکلات امنیتی باعث شدهاند که استفاده از FTP کلاسیک، به خصوص برای انتقال اطلاعات حساس یا در شبکههای ناامن، به شدت منسوخ و خطرناک تلقی شود.
برای رفع مشکلات امنیتی FTP کلاسیک، دو پروتکل اصلی با قابلیت رمزنگاری توسعه یافتند که اغلب با FTP اشتباه گرفته میشوند اما تفاوتهای اساسی دارند:
FTPS (FTP over SSL/TLS): این پروتکل در واقع همان FTP است که با اضافه کردن یک لایه امنیتی SSL/TLS (همان فناوری که در HTTPS استفاده میشود) تقویت شده است. FTPS از رمزنگاری برای امن کردن هم کانال کنترل (شامل احراز هویت) و هم کانال داده استفاده میکند. FTPS خود دو نوع اصلی دارد:
توجه داشته باشید که FTPS همچنان از دو کانال کنترل و داده جداگانه استفاده میکند و مشکلات مربوط به فایروال در حالت Active همچنان میتواند وجود داشته باشد، هرچند در حالت Passive کمتر است.
SFTP (SSH File Transfer Protocol): این پروتکل که اغلب با FTPS اشتباه گرفته میشود، کاملاً متفاوت از FTP است و بخشی از مجموعه پروتکلهای SSH (Secure Shell) است. SFTP بر روی یک کانال SSH امن و رمزنگاری شده (به صورت پیشفرض بر روی پورت استاندارد ۲۲) کار میکند. SSH خود یک پروتکل امن برای دسترسی و مدیریت سرورها از راه دور است. SFTP از قابلیتهای امنیتی SSH برای انتقال فایلها استفاده میکند.
تفاوتهای کلیدی SFTP با FTP/FTPS:
به دلیل استفاده از یک کانال ارتباطی امن و قرار گرفتن در مجموعه پروتکلهای SSH که به طور گسترده برای دسترسی امن به سرور استفاده میشود، SFTP به طور کلی به FTPS برای انتقال فایلهای حساس یا مدیریت وب سایت ترجیح داده میشود. اکثر ارائهدهندگان هاستینگ امروزه امکان دسترسی SFTP را فراهم میکنند.
علاوه بر FTPS و SFTP، روشهای مدرن دیگری نیز برای انتقال و مدیریت فایلها در وب وجود دارند که در بسیاری از موارد جایگزین FTP شدهاند:
با وجود ظهور پروتکلهای امنتر و جایگزینهای کاربرپسندتر، FTP کلاسیک هنوز به طور کامل از بین نرفته است. ممکن است در موارد زیر با آن روبرو شوید:
اما برای مدیریت وب سایتها، انتقال فایلهای حساس یا هرگونه تبادل اطلاعات در محیط اینترنت عمومی، اکیداً توصیه میشود از FTP کلاسیک استفاده نکنید. همیشه از نسخههای امنتر مانند SFTP (ترجیحاً) یا FTPS استفاده کنید. ارائهدهنده خدمات هاستینگ شما باید این گزینههای امن را در اختیار شما قرار دهد.
مطالب بيشتر : JSON چيست و چه کاربردي دارد؟
براي مشاوره همين حالا با کارشناسان ما تماس بگيريد:شرکت طراحی سایت بهپردازان یک شرکت معتبر در زمینه طراحی سایت فروشگاهی، طراحی سایت شرکتی حرفه ای میباشد که آماده مشاوره رایگان در جهت توسعه کسب و کار اینترنتی میباشد.
هنگام انتخاب شرکت طراحی سایت برای پروژه خود، مطمئن شوید که آنها از پروتکلهای امن برای مدیریت فایلهای وب سایت شما بر روی سرور استفاده میکنند. یک بهترین شرکت طراحی سایت به اهمیت امنیت در تمام مراحل کار واقف است. شفافیت در مورد جزئیات فنی و امنیتی بخشی از فرآیند برآورد قیمت طراحی سایت و هزینه طراحی سایت است که باید با ارائهدهنده خدمات در میان گذاشته شود. همکاری با مجموعههای معتبری مانند بهپردازان میتواند اطمینان شما را از رعایت این استانداردها افزایش دهد.
FTP یا File Transfer Protocol یکی از پروتکلهای بنیادین اینترنت برای انتقال فایل است که نقش مهمی در توسعه اولیه شبکه و اشتراکگذاری اطلاعات ایفا کرد. با مدل کلاینت-سرور و استفاده از دو کانال جداگانه برای کنترل و داده، FTP در زمان خود راهکاری استاندارد و کارآمد محسوب میشد.
با این حال، نقطه ضعف بزرگ FTP کلاسیک، عدم رمزنگاری و ارسال اطلاعات حساس (مانند نام کاربری و رمز عبور) به صورت متن آشکار است که آن را در برابر تهدیدات امنیتی آسیبپذیر میسازد. به همین دلیل، استفاده از FTP کلاسیک برای کاربردهای امروزی، به خصوص در محیط اینترنت، توصیه نمیشود.
امروزه، نسخههای امنتر مانند FTPS (FTP با لایه SSL/TLS) و به ویژه SFTP (پروتکل انتقال فایل مبتنی بر SSH) جایگزین FTP کلاسیک شدهاند و امکان انتقال فایل امن و رمزنگاری شده را فراهم میکنند. همچنین، ابزارهای مدیریت فایل مبتنی بر وب و روشهای دیگر مانند استفاده از سیستمهای کنترل نسخه، روشهای مدرن و کارآمدی برای مدیریت فایلهای وب سایت و دادهها ارائه میدهند.
درک عملکرد FTP و تکامل آن به سمت پروتکلهای امنتر، برای هر کسی که در دنیای وب فعالیت دارد، ضروری است. همیشه هنگام انتقال فایلهای خود، به خصوص در محیط هاستینگ وب، از روشهای امن (مانند SFTP یا FTPS) استفاده کنید تا از اطلاعات و وب سایت خود در برابر دسترسیهای غیرمجاز محافظت نمایید. FTP یادگاری از گذشته اینترنت است، اما درسهای امنیتی آن برای حال و آینده همچنان معتبر هستند.